[ Pobierz całość w formacie PDF ]

cji. Faktycznie jednak nie trafil, jak tego dowodz~ losy pub1icznosci za posrednictwem syndykatu
brytyjskich inwestycy; 1ansuj~cego po kursie 97! % ...
zagranicznych. Fundusz amortyzacyjny tych ob1igacyj zawiesil
Dlaczego nie trafi} ? Po c~sci d1atego, ze finansisci s~ wypiaty poczynaj~c od
z natury porywczy paZdziernika 193-1 r. a wypiata odsetek ustaia od
i troSZCZIJ. si~ mnie; o wzbogacenie si~ niZ o kwietnia 1932 r."
szybkie wzbogacanie si~. Po D~ ~sc zysk6w dom6w bankowych pochodzi z
~ci d1atego, ze kra; Zyje wiecznie, podczas gdy subskrypcji poZyczek.
finansista ~dzie Zyl Skoro tylko bank zainkasuje prowizj~ i przerzuci
jeszcze powiedzmy przez lat trzydziesci, totez jedyn~ zagranicz~ poZyczk~ na
jego trosq ;est by dana krajowego inwestora, nie robi mu r6znicy jes1i
inwestycja nie zaJamala si~ w ci~ tych trzydziestu 1at. zagraniczny dlu:inik natych-
Po c~ci poniewai. miast zawiesi wyplaty .Przykiad zilustruje nam ska1~
finansista poch1ebia sobie -i niew~tp1iwie slusznie - takich prowizyj .
ze dowie si~ o nad- Dochodzenia, prowadzone mi~dzy grudniem 1931 a
chodZIJ.cym zaJamal1iu. si~ inwestycji troch~ lutym 1932 przez
wczeSniej niZ inni. To t~ Komisj~ Finansow~ Senatu Stan6w Zjednoczonych)
nie cofa si~ on przed inwestycj~ zagranicznll, kt6ra wyci~~ na swiatlo
dawa{; b~ie dobr~ dzienne 'nast~puj~ce szczeg6iy odnosnie
dywidend~ przez 1at dziesi~ a nast~pnie zalamie si~, wy1ansowania w paZdzierniku
poniewai. ufa, ze ~e 1924 r. poZyczki Dawes'a dla Niemiec w kwocie 110
si~ cieszyl t~ dywidend~ przez 1at dziewi~ a mi1jon6w dol. ' Bank
nast~pnie zda:z:y ;eszcze pozbyc Morgan & Co. subskrybowaJ. 't~ poZyczk~ pia~c 87
s~ tych akcy;. w ~ce latwowieme; wdowy po pastorze. za 100. Nast~pnie
OtO pow6d d1aczego
18
zawi~zai wraz z dziewi~ciu innymi bankami "grup~ Przeciw zasadzie swobodnego wywozu kapitalu)
inicjuj~~" ("originating gloszonej przez
group"), kt6rej odsprzedai za 871 to co kupil za 87. Benthamist6w) mozna wysUnIlc jeszcze
"Grupa inicjuj~ca" powaZniejszy zarzut. Benthamici
odsprzedaia za 87i "grupie subskrybuj~cej" wychodzili z zaloZenia) ie w wyniku takiej swobody
("underwritinggroup") zioZonej w kaZdym kraju wyrosn=l
z 146 firm. "Grupa sprzedaj~ca "("sel1ing group") z gal~zie przemyslu najlepiej do tego kraju dopasowane.
1094 czlonk6w kupila RzeczywiScie trudno
od "grupy subskrypcyjnej" za 89 i odsprzedaia zaprzeczyc) ie gdyby ktos zwarjowal do tego stopnia)
pub1icznosei za 92. W ten ie chcialby hodowac
spos6b r6znica mi~dzy pierwot11:i ce~ za kt6~ kupii banany na Gren1andji, nie .m6g1by tego uczynic bo
Morgan, a ~ nikt nie zechcialby
zaplacon~ przez publicznosc, wyniosia 51) ; m6wi~c wloZyc pieni=idze w jego zwarjowane przedsi~i~cie.
inaczej z kaZd~ JednakZe jest ~
100 dol. subskrybowanych przez pub1icznosc tylko 95 oczywist=l, ze korzystne warunki natura1ne nie S=i
dotario do Niemiec. jedynymi czynnikami
Pozostale 5 dol. poszio prosto do kieszeni finansist6w. wplywaj=icymi na koszt produkcji. Przeciwnie) przy
W sumie poszio do r6wnosci innych
tych kieszeni 51 mi1jona dol. Bank Morgan'a kt6ry warunk6w koszta S!l najniZsze tam) gdzie place S=i
sprzedawal sam sobie najniisze. W pierwszych
w kaZdym etapie tej procedury p6ki nie dosziO" do czasach industrjalizmu wysoko platny europejski
przerzucenia poZyczki robotnik cieszyl si~ duZ=i
na pub1icznosc) zarobil 865,307 dol. przewag=i nad niiej platnym nie-Europejczykiem)
Mozna bronic tych zysk6w argumentem) Ze p6ki nie-Europejczyk
lansowanie poZyczki jest nie nauczyJ si~ uZywac narz~dzi i maszyn ; w miar~
spraw~ techniczn~ wymagajll~ ekspert6w i Ze trzeba oswajania si~ nie-
ekspert6w placic. Europejczyka z tymi rzeczami i zwi~szania si~ jego
Nie ~dziemy tego kwestjonowa1i. Ale czy eksper.ci wydajnosci) przewaga
musie1i zainkasowac Europejczyka niknie. RownieZ u1epszenia maszyn i
aZ 51 miljona dol. -sum~ kt6~ zarobili pra~ paru dni i przystosowanie ich do
kt6ra si~ r6wDa obslugi przez byle kogo zmniejszaj~ znacznie
swnie zarobk6w rocznych jakichS 6.000 pracuj~cych wymagania stawiane robotniko-
Brytyjczyk6w ? Ich wi. Ot6i im niZsze place, tym nizsze koszta) aim mniej
ryzyko bylo znikome. CzyZ mozna twierdzic serjo, ze trzeba wyasygnowac
ta smieszna kombi- na koszta tym wi~cej zostaje do podzialu na
nacja subskrybent6w i inicjator6w i sprzedawc6w dywidendy. Innymi slowy
odpowiada1a wog61e nieuchronnym skutkiem po1ityki swobodnego
jakiejs funkcjonalnej potrzebie ? CzyZ techniczn~ wywozu kapitalu jest odplyw
stron~ interesu, prze- kapitalu do kraj6w O niskich placach -czyli do kraj6w
prowadz~ przez finansist6w, nie mogiaby r6wnie poza-europejskieh.
dobrze .'Przeprowadzic "Wysokie place za pra~ i wysokie zyski z kapitalu..)
w paru dniach garstka umiej~tnych i sumiennych pisal Adam Smith
urz~dnik6w panstwowych, w "Bogactwie Narod6w.. w czasach zanim Rewolucja
.1) Raport Komisji wykazuje, ze cyfra ta byla nieco Przemyslowa zacz~la
niZsza od przeci~tnej dla innych si~ w pelni) "rzadko i~ w parze) chyba w
poZyczek zagranicznych. szczeg6lnych okolicznosciach
30 w nowych koloniach... "Wie1kie fortuny tak nag1e i
kt6rzy by si~ zadowoli1i rocznym dochodem w lekko nabyte w Benga1u
kwocie 1)000 1ub 2)000 fun- i innych brytyj*ich posiad1osciach w Indiach
t6w ? Czy ktos) kto kiedykolwiek widzial finansis~) Wschodnich dowo~ ze
na serjo wierzy) ze w tych zrujnowanych krajach place S!l bardzo niskie a
czlonkowie tej k1asy maj=i jakieS tajemnicze zyski z kapitalu bardzo
zdo1nosci odm6wione zwyklym wysokie. I procent jest odpowiednio wysoki.'.
smierte1nikom ? Angie1ski kapital ~ do tych poza-europejskich kraj6w
w czasach
19
Adam Smitha i przez caly wiek XIX. B~dzie PlYrul1 Japonczycy, wyuczywszy si~ naszej lekcji, skorzystali
z jeszcze wi~ks~ z wojny by
szybkos% p6ki nie spr6bujemy go zatrzymac) wykupic angielskich kapitalist6w. W roku 1914 byli
poniewaZ industriali:l.m jak narodem zadluZonym
do~d zawla~ dopiero nieznacznym ulamkiem sily -do wYsokosci ponad p6itora mi1jarda jen. W r. 1918
roboczej tych kraj6w. per saldo byli wierzy-
Wprawdzie nie okaZe si~ moZ1iwa repattjacja cielami. A jednak, mimo te,j nauczki, po woji1ie
eksportowanych tam angie1skich angie1ski kapital za~1
kapital6w i ich strata stanowic ~dzie nieuchronn=i piyn~c z powrotem do Japonji. .Wedlug " Daily
strat~ d1a narodu angiel- Express" z 3.XI.1933 r.,
skiego) a1e jak juZ m6wi1ismy) niema powodudo 38,500.000 funt6w brytyjskiego kapitalu
przypuszczenia ze finansisci zainwestowano w Japonji w latach
da~ si~ odwieSc od eksportu pewnosci=l, Ze w 1923-1933, a wedlug cyfr oficja1nych, przytoczonych
koncowym rachunku straci przez p. ValIance w jego
sPoleczenstwo. Wystarczy im jesli rynek utrzyma si~ artykule w wydawnictwie p. Cole pt. "Co kaidy
p6ki nie przerzu~ pragnie wiedziec o pieniqdzu",
inwestycyj na kogos innego. .Japonja w latach 1926-29 importowala F saldo 062
":tjie sugeruj~ takiej .a1ternatywy by nie inwestowac mi1jony dol. kapitab1
nigdy angie1skiego wi~cej niZ eksportowala-
kapitalu w ,przemysle rozwij!lCYcm si~ poza Ang]i!l. Dzis japonski przemysl bawelniany finansowany jest
Istniej~ przedsi~biorstwa }V gl6wnej mierze
przemyslowe poza Ang1i=l, kt6rych rozw6j jest przez Bank Montearny w Jokohamie, maj~cy pozory
wysoce korzystny dla Anglli. irlstytucji wybitnie
3l. japonskiej. W rzeczywistosci jednak bank ten operuje
Weimy np. baweln~ w Sudanie. Anglja potrzebuje pozyCzk~ 12,500.000
bawelny i sama nie funt6w, udzielon~ mu w r. 1930 przez Westminster
moze jej uprawiac Z powodow klimatycznych. Jest Bank oraz Hong-Kong
wysoce racjona1ne i Shanghai Bank za posrednictwem wielkich bank6w
inwestowac angie1ski kapital w upraw~ bawelny w dyskontowych.
kraju, ktorego produktami Nie m6wi~c juZ o Wschodzie, nawet w sklepach
do pewnego stopnia dysponujemy, Z drugiej strony Accringtonu japonskie
istnieje mn6stwo Wyroby bawelniane, ktorych robocizna kosztowala
inwestycyj zagranicznych, znacznie bardziej troch~ ponad pensa za
rentownych od bawelny sudan- godzin~, konkuruj~ w wyrobami Lancashire'u, ktorych
skiej, ktorych ro~oj bezposrednio zaszkodzil Anglii. robocizna kosztowala [ Pobierz całość w formacie PDF ]