[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Tak się zwał ten, co pierwszy dla zabawnej współki
Pod różnymi barwami zebrał cztery pułki
I każąc się bić lalkom, głupiego gdy bawił,
Wszystkim jego następcom kunszt zacny objawił.
Weszły karty w potrzebę tak jak innych wiela,
Których dziwacki wymysł gdy ludziom udziela,
PÅ‚aciemy haracz modzie. StÄ…d tyrany nowe,
Króle winne, czerwienne, żołędne, dzwonkowe,
Bez względu na poddanych majątku ostatki
Coraz cięższe wkładają jarzma i podatki.
A
ask pańskich (jak zazwyczaj) rywale, rywalki,
Dworzany - niżnikowie, faworytki - kralki,
Zawżdy w wojnie, a z nimi i ich adherenci.
Biją wszystkich, skoro się ich kolor wyświęci.
Król najstarszy u innych; nasz jarzmu niezdolny,
Pod tuzem jak pod prawem sadza go lud wolny.
Bije więc wstępnym bojem i króle, i kralki,
A my głupi, co gramy, płaciemy za lalki.
I lalki nam też płacą. Co ziemi i piędzi
Nie miał przedtem, dziś Marek hrabia na żołędzi.
Z łaski malowanego króla jegomości
Posiada sumy, weksle, fanty, majętności.
Jako strumyk, co z letka po kamyczkach ścieka,
Nim siÄ™ z niego tak znaczna ustanowi rzeka,
Iż ją majtek w żegludze żartkim porze wiosłem,
Tak szedł Marek do zbiorów szulerskim rzemiosłem.
48
Podłe są grów wspaniałych pierwsze towarzyszki,
Chcesz przyjść do faraona, trzeba zacząć w pliszki,
Trzeba skrzętnym staraniem, gdy pora użycza,
Próbować różnych losów i w rusa, i w bicza,
A zacząwszy w ciskankę z chłopcy, po miesiącu
Kończyć z pany wśród luster grając po tysiącu.
Najśmielej wódz takowy do zwycięstwa zmierza,
Który się od prostego dosłużył żołnierza.
O wy, dusze wyborne i większe nad prawo!
Wspaniały punkt honoru co trzymając żwawo,
Zaufani, że na was cios kary nie natrze,
Na bankowym fortunÄ™ stawiacie teatrze,
A szacownej wolności stawając się wzorem,
Domy wasze trzymacie szulerstwu otworem.
Pozwólcie, dusze wielkie, dusze uwielbione,
Niechaj igrzysk Fortuny uchylę zasłonę.
Asamble. NiosÄ… karty i sztony, i marki,
A jako bankierowie na walne jarmarki,
Zasiadają szulery w wielkie dzieła wprawne,
Koło nich jak na smyczy pacyjenty sławne.
Ten nowy kabalista zaczyna kwerendy,
Stawił na piątkę z asem połowę arendy,
Tamten, zazdrosnym okiem patrzÄ…c na kolegÄ™,
Sypie na kralkę pełną pszenicy komiegę.
Przegrał niżnik, ów niżnik, co się był tak wsławił,
Zgniótł Antoni złoczyńcę i w komin wyprawił.
Marcin damie łeb urwał za dwa łaszty żyta,
Klnie Jędrzej nieszczęśliwy i zębami zgrzyta,
A że sąsiad na takąż jak on kartę stawia,
DÄ…sa siÄ™ na sÄ…siada, mruczy i przymawia.
I ów przegrał i westchnął, a Jędrzej się cieszy.
49
Coraz więcej zgromadza zysk szulerskiej rzeszy:
Złoto brzęczy, ten daje, a tamten odbiera,
Ów, że przegraÅ‚, za siebie coraz siÄ™ obziera,
Ktoś mu przyniósł nieszczęście. Piotr przegrał na kralkę,
Byłby i więcej przegrał, szczęściem postrzegł balkę,
PosunÄ…Å‚ siÄ™, a miejsca gdy lepszego siÄ…ga,
Już nietrwożny, jak siedzi, zgrał się do szeląga.
Zgrał się. a nowy Tytan, zjadłością rozżarty,
Jak Ossę i Pelijon rzucił w górę karty;
Wyzywa, a w perorach żwawo rozpoczętych
Bluz
ni żywych, umarłych, i grzesznych, i świętych.
Piotr więcej jeszcze przegrał, przecież się uśmiecha,
Z
miech w uściech, a łzy w oczach, więc tajemnie wzdycha.
%7łal dokucza, wstyd broni; trójka nieszczęśliwa,
Trojka niegdyś pomyślna, a teraz zdradliwa,
Poczwórnym złym padnieniem zgubiła go marnie,
Osierocone złoto chciwy bankier garnie,
Nie masz czasu i żegnać miłe towarzysze;
Poszedł smutny, siadł w kącie i satyry pisze.
Pisz, bracie, dobre będą, piękne i zbawienne.
W drugim kącie - na losy płaczący odmienne,
Co największą pociechą strapionego gracza,
Znalazł A
ukasz nieszczęsnych awantur słuchacza.
Za nic Rzymu i Aten sławne oratory,
Natenczas kiedy szuler płaczliwe perory
Rozpoczyna wybornym sposobem i kształtem:
Jakim los rozjuszony niesłychanym gwałtem
Srożył się, jak tylekroć szczęsne i wygrane,
Owe karty z kabały, karty doznawane,
Odmieniły się wszystkie, odmieniły nagle,
A gdy dął wiatr pomyślny w rozpuszczone żagle,
50
Gdy już okręt ku mecie dążył w bystrym biegu,
Gdy już portu dotykał, rozbił się na brzegu.
Rozbił się! - Umilkł mówca, westchnął, głową kiwnął,
Rozbił! - Powtórzył słuchacz i żałośnie ziewnął.
Wrzask. - O co? - Jak nie wrzeszczyć. Zyski oczewiste
Stracił Jan. Wielkim głosem wotum uroczyste,
Co w zaklęciu wskróś serca słyszących przenika,
Czyni, że grać nie będzie... i stawia niżnika.
Stawia zdrajcę, co tyle złota na bank wegnał,
Stawia na pożegnanie; przegrał... nie pożegnał,
A losów nieszczęśliwych dopełniając miarki,
Pozbywszy gotowizny gra teraz na marki.
y
le rzecz sądzić z pozoru. O marki, o sztony!
Któż by zgadł, żeście czasem warte milijony.
Spytaj Jana, opowie, kościanymi znaki,
Jak z sług pany, a z panów stały się żebraki.
Piotr kontent. Piotr, co wczoraj trzysta nie żałował,
Dziś wziął rewanż: trzy wygrał, do kieszeni schował.
Oszukał, bo grać przestał, tych, co wczoraj grali,
Jęczą nad srogą zemstą, więc się ich użali;
Niech wygrane odbiorą. Stawił, przegrał, drugą,
I ta poszła. Nie bawiąc z odgrywaniem długo,
Co chciał pocieszyć niby zawstydzone franty,
Dał pięćset w gotowiz
nie, a tysiÄ…c na fanty.
Przegrał, lecz pięknie przegrał, nie oszczędza zbioru,
Ale przegrał na słowo, a to dług honoru.
Niech głód mrą, niech klną pana służący niepłatni,
%7Å‚ebrak on na potrzeby, na zbytki dostatni.
Pierwszy dług kart u niego niż zasług, niż cnoty,
Woli płacić za kralkę niż wspomóc sieroty. [ Pobierz całość w formacie PDF ]