|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ności i pewności. yródłem niepewności jest otaczająca rzeczywistość, zródłem
pewności - najbliższa rodzina" (K. Wołoczko, opis interpretowany rodziny
18). W poprzednio przytoczonym przykładzie rodziny inteligenckiej godne
szczególnego odnotowania jest to, iż świadomie sferę prywatności zamyka się
w ramach terazniejszości, rozumiejąc, że odniesienie spraw rodzinnych i pry
watnych do przyszłości uzależnia od świata zewnętrznego, na który nie ma się
wpływu.
Kolejna wersja dominacji terazniejszości w stylach życia, warta wyodręb
nienia, zwiÄ…zana jest z jej akceptacjÄ…. SÄ… to takie przypadki, gdy obecna sytu
acja życiowa postrzegana jest jako spełnienie dotychczasowych celów i dążeń
życiowych, swego rodzaju uwieńczenie drogi życiowej. Pojawia się wówczas
innego rodzaju poczucie czasu, już nie czasu zamkniętego, lecz raczej czasu
spełnionego. Tego rodzaju orientację spotykamy u ludzi starszych; jest ona nie
wątpliwie skorelowana z biologicznym wiekiem badanych. Orientacja ta wła
ściwa jest na przykład małżeństwu emerytów, ciągle aktywnych, mających
92
swoje hobby i zainteresowania, zadowolonych ze swego życia, z obecnej sytu-
acji, z jej trwałości i stabilności (rodzina 22). Do przeszłości sięga się w celu
ukazania przebytego dystansu, dzisiejszego awansu i sukcesu. Podobnie jest
we wspomnianej wyżej rodzinie robotniczej, która ma poczucie sukcesu i speł
nienia celów życiowych, gdyż po trzynastu latach starań uzyskała samodziel-
ne mieszkanie (rodzina 65).
W inny sposób poczucie czasu spełnionego pojawia się w świadomości i sty
lu życia rodziny robotniczej skoncentrowanej na zdobywaniu i posiadaniu dóbr
materialnych (rodzina 50). Sfera mieć" dominuje w życiu tych ludzi i rzutuje
na wartościowanie przeszłości, złej, bo biednej, i ustabilizowanej, zasobnej te
razniejszości (podstawą materialnego dobrobytu rodziny stała się odziedziczo
na biżuteria).
A oto jeszcze inny przykład pewnego spełnienia: rodzina akceptuje swą te
razniejszość, będącą zakończeniem dość dramatycznego okresu poszukiwań,
Prób i rezygnacji. Małżeństwo lekarzy, oboje przed trzydziestką, dwoje małych
dzieci. Szybka rezygnacja z poczÄ…tkowych ambicji zawodowych i naukowych
Po założeniu rodziny i narodzinach dzieci. Dla dobra rodziny" - rezygnacja
z ambicji naukowych, kariery zawodowej, wyjazdów zagranicznych, a także
z rozwoju intelektualnego i aspiracji kulturalnych. Ich hasło: trzeba być uczci
wym wobec dzieci", a także: nic kosztem rodziny". Są zadowoleni ze swego
wyboru, ale czasami bywają zmęczeni monotonią i szarością ich życia. Mają
nadzieję, że po odchowaniu dzieci" wszystko będzie inaczej, wszystko
się zmieni, będą mieli więcej czasu na zajęcia, z których obecnie rezygnują
(rodzina 46).
Inna wersja dominacji terazniejszości w stylach życia to skupienie się na bie
żącej aktywności, wyżywanie się i sprawdzanie w działaniu. W analizowanych
materiałach jest kilka przykładów takiej postawy; jest ona zapewne związana
z cechami osobowościowymi. Przejawiają ją - w naszych przykładach - wy
łącznie mężczyzni.
Styl życia rodziny dyrektora zdominowany jest przez osobowość głowy ro
dziny: człowieka energicznego, przedsiębiorczego, sprawdzającego się w dzia
łaniu. Jego droga życiowa (rocznik 1938) to ciągłe zmiany, przede wszystkim
zawodowe. W pracy zawodowej odnosi sukcesy, ale dla niego nie tyle ważny
jest sukces, ile sama zmiana. Jest dyrektorem kolejnych POM-ów, zmienia
nych co cztery lata. %7łona w pełni zaakceptowała i dostosowała się do zmien
nego trybu życia męża: pakuje się, przeprowadza, zmienia pracę. Podobnie jak
zdecydowana większość żon naszych awansujących i robiących karierę bada
nych, nie ma ona własnych aspiracji zawodowych, choć pracuje; jest domo-
centryczna", oddana życiu rodzinnemu (rodzina 20).
93
Charakterystyczną cechą stylu życia tej rodziny jest aktywność, życie inten
sywne, szybka realizacja potrzeb. Wartością jest sama aktywność jako taka,
chodzi o to, by coś się działo". Ważna jest terazniejszość, ale i przyszłość,
o której chętnie się w tej rodzinie mówi. Jest to jednak przyszłość szczególne
go rodzaju: natychmiastowa, bliska, szybko przynoszÄ…ca efekty, sprowadzana
do samego działania. Ważne w tej orientacji jest poczucie możliwości, czasu
otwartego, dążenie samo raczej niż osiągnięcie jakiegoś stanu. Przyszłość to po
prostu dalszy ciąg intensywnej aktywności bieżącej.
Na podkreślenie zasługuje tu ciągłość obszarów czasu, a więc i samego cza
su, tak istotna z punktu widzenia możliwości kształtowania swojego życia. Ale
ta ciągłość też ma swoje granice, tyle, że skierowane wstecz. W rodzinie tej bo
wiem dość szczególnie postrzega się przeszłość: mało wspomina się dzieciń
stwo i rodzinne domy. Liczy się tylko przeszłość wspólna, od zawarcia mał
żeństwa, wspólna droga awansu społecznego, zawodowego i materialnego.
Przeszłością jest tylko to, co małżonkowie zawdzięczają sobie. W stosunku do
tej przeszłości wykazuje się pietyzm, buduje się własną tradycję rodzinną. Z te
go rodzaju wybiórczym stosunkiem do przeszłości, z odcinaniem się od okre
sów niepowodzeń i biedy spotykamy się nieraz w rodzinach, które mają poczu
cie życiowego sukcesu i terazniejszość postrzegają jako awans.
W innej rodzinie, rzemieślniczej, również wysoko wartościuje się aktywny
stosunek do życia i zmianę (rodzina 40). Wartości te jednak nie są ważne same
przez się, lecz są traktowane instrumentalnie, jako warunek umożliwiający kie
rowanie własnym losem i panowanie nad swoim życiem, a w dalszej perspek
tywie -jako przygotowanie przyszłości dzieci. Wysoko ceni się samodzielność
i zaradność; uważa się, że praca w sektorze prywatnym zapewnia życie ciekaw
sze i pełniejsze, życie, które można samemu kształtować.
Celem bieżącej działalności rodziców jest przyszłość dzieci. Chcą ułatwić
im start, czyli pomóc rozkręcić własny interes". Plany własne, czyli budowa
domu, też są najściślej powiązane z dziećmi: coś by się dzieciom zostawiło,
wiecznie nie będziemy żyć".
Przedstawiłam tu różne wersje dominacji terazniejszości: od stylów życia
będących wyrazem rezygnacji, wycofania się, czasu zamkniętego po postawy
prezentystyczne wprawdzie, ale zawierające też komponent optymistycznego
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plgrolux.keep.pl
|
